Το μη διαφοροποιημένο τουριστικό Μάρκετινγκ της χώρας μας, που στηρίχθηκε κυρίως στο μονοδιάστατο τουριστικό προϊόν "Ήλιος και Θάλασσα" και απευθύνθηκε στη μεγάλη μάζα των τουριστών μας, μπορεί να θεωρηθεί ιδιαίτερα ευάλωτο, μιας και μπορεί εύκολα να υποκατασταθεί από το τουριστικό προϊόν άλλων φθηνότερων μεσογειακών χωρών.
Του Δρ Κωνσταντίνου Λυμπερόπουλου*
Τα τελευταία χρόνια έχουν αναπτυχθεί παράλληλα ειδικές και εναλλακτικές μορφές τουρισμού όπως (ενδεικτικά): συνεδριακός τουρισμός, πόλης, άθλησης, περιπέτειας, χειμερινών σπορ, ορειβατικός, αγροτουρισμός, θαλάσσιος, χρονομεριστικός, βραχυχρόνιας μίσθωσης, θρησκευτικός, κινήτρων, σχολικών εκδρομών, οικολογικός, λαϊκός, κοινωνικός, κοσμοπολίτικος, υγείας και τρίτης ηλικίας. Στο παρόν άρθρο θα αναφερθούμε σε στοιχεία του Μάρκετινγκ τουρισμού τρίτης ηλικίας που μπορεί να συνδυαστεί με τον ιατρικό και ιαματικό τουρισμό.
Σχετικά με τους ανθρώπους τρίτης ηλικίας παρατηρούμε ότι η διαχρονική συνεχής βελτίωση του βιοτικού επιπέδου, της διατροφής, των συνθηκών υγιεινής και ασφάλειας και η αλματώδης πρόοδος της ιατρικής επιστήμης είχαν ως αποτέλεσμα την αύξηση της αναλογίας των μεγαλυτέρων γενεών στον συνολικό πληθυσμό, ιδίως στις ανεπτυγμένες χώρες. Η παγκόσμια οικονομία των άσπρων κροτάφων περιλαμβάνει άτομα προχωρημένης ηλικίας, που όμως ζουν έναν πολύ πιο υγιεινό τρόπο ζωής από ό,τι στο παρελθόν, φροντίζοντας την υγεία τους με άσκηση και προσεγμένη διατροφή και συμμετέχοντας ενεργά σε δραστηριότητες κοινωνικοποίησης. Οι σημερινοί ηλικιωμένοι είναι πολύ πιο υγιείς και δραστήριοι και θέλουν να δείχνουν αλλά και αισθάνονται στην πραγματικότητα πολύ νεότεροι από τη βιολογική τους ηλικία, διαφοροποιώντας σημαντικά τα πρότυπα συμπεριφοράς τους και τις καταναλωτικές τους συνήθειες σε σχέση με το παρελθόν.
Μετά τη συνταξιοδότησή τους οι άνθρωποι μπαίνουν σε μια φάση ζωής με αυξημένη ροπή προς κατανάλωση τουριστικών υπηρεσιών. Ο ηλικιωμένος τουρίστας προγραμματίζει νωρίτερα τα ταξίδια του και είναι πολύ πιο προσεκτικός στις ταξιδιωτικές του δαπάνες. Ταξιδεύει συχνά εκτός εποχής εξασφαλίζοντας καλύτερες τιμές, δίνει όμως μεγαλύτερη έμφαση στην αξία που παίρνει από τις προσφερόμενες υπηρεσίες σε σχέση με τα χρήματα που δαπανά.
Για τους ηλικιωμένους τα ταξίδια αποτελούν την ιδεώδη μορφή διασκέδασης, μιας και μπορούν κατ’ αυτόν τον τρόπο να καταπολεμήσουν τη μονοτονία, τη μοναξιά και την κατάθλιψη και να βελτιώσουν την ψυχική και σωματική τους υγεία και ευεξία, συμβάλλοντας έτσι στην επιμήκυνση του προσδόκιμου επιβίωσής τους.
Παρατηρείται μεγαλύτερη αναλογία ηλικιωμένων ιδιαίτερα στα ταξίδια για ιαματικούς, θρησκευτικούς, ιστορικούς και πολιτιστικούς σκοπούς. Αναζητούν δημιουργικές εμπειρίες χωρίς απρόοπτα και έχουν μεγαλύτερες απαιτήσεις για ασφάλεια, ευγένεια, ευκολία πρόσβασης, σεβασμό, καθαριότητα, εξατομικευμένη εξυπηρέτηση και αθόρυβο περιβάλλον.
Οι στρατηγικές Μάρκετινγκ κάθε ιδιωτικού ή δημόσιου φορέα που στοχεύουν στην αύξηση της ικανοποίησης των τουριστών της παραπάνω αναφερόμενης κατηγορίας οφείλουν να διαφοροποιούνται από τον ανταγωνισμό σε όλα τα στοιχεία του μίγματος Μάρκετινγκ, που περιλαμβάνουν το είδος, την ποιότητα, τη διανομή, την τιμή και την προβολή κάθε στοιχείου του προσφερόμενου τουριστικού προϊόντος (φυσικά και ανθρωπογενή θέλγητρα, ανέσεις και δυνατότητες πρόσβασης).
Η στόχευση στο Τμήμα της τουριστικής αγοράς που αφορά τους ηλικιωμένους θα πρέπει να συνυπολογήσει τα προβλήματα υγείας τους σχετικά με τη μειωμένη κινητικότητα, ελλειμματική ακοή και μειωμένη όραση και να περιλαμβάνει ιδιαίτερα:
- Απλοποίηση γραφειοκρατικών διαδικασιών για μακροχρόνια παραμονή αλλοδαπών ηλικιωμένων, οι οποίοι αναζητούν ιδανικό μέρος εγκατάστασης μετά τη συνταξιοδότησή τους
- Βελτίωση όλων των υποδομών εξυπηρέτησης, πρόσβασης, μετακίνησης και ασφάλειας
- Έμφαση στον πολιτιστικό, ιστορικό και θρησκευτικό τουρισμό, στον τουρισμό υγείας και ευεξίας και στον τουρισμό παραχείμασης
- Αποδέσμευση του χρόνου λειτουργίας των μουσείων και των αρχαιολογικών χώρων από το δημοσιοϋπαλληλικό ωράριο
- Προσφορά δυνατότητας ιατρικής περίθαλψης στα μεγάλα καταλύματα
- Γρήγορη και εύκολη πρόσβαση σε ποιοτικές υπηρεσίες δημόσιας υγείας και νοσοκομειακής περίθαλψης για την περίπτωση που χρειασθούν
- Εγκαταστάσεις ήπιας άθλησης στα ξενοδοχεία
- Έμφαση στην ποιότητα, στη λεπτομέρεια και στην καθαριότητα
- Οργάνωση εκδηλώσεων πολιτιστικού και ιστορικού ενδιαφέροντος
- Καλύτερη αξιοποίηση φυσικών αξιοθέατων
- Ανάπτυξη τουρισμού κρουαζιέρας, που είναι ξεκούραστος και απολαυστικός τρόπος τουρισμού για ηλικιωμένους
- Βελτίωση προσβασιμότητας και ευδιάκριτες πινακίδες και σήμανση στα μουσεία, στους αρχαιολογικούς χώρους και στους διατηρητέους οικισμούς
- Προσβάσιμες παραλίες (διάδρομοι, σκίαση, αποδυτήρια, WC)
- Εντονότερο φωτισμό και αποτελεσματικότερη αστυνόμευση δημόσιων και κοινόχρηστων χώρων
- Ειδικά τιμολόγια για ηλικιωμένους στα διάφορα στοιχεία του τουριστικού προϊόντος
- Έντονη προβολή κλιματικών συνθηκών στο εξωτερικό κατά τους μήνες χαμηλής ζήτησης
- Έγκαιρη διαφημιστική προβολή, μια και οι ηλικιωμένοι αποφασίζουν πολύ νωρίτερα για το που θα ταξιδέψουν
- Προσφορά εναλλακτικών λύσεων για όσους ακολουθούν υγιεινή διατροφή, είναι διαβητικοί ή φυτοφάγοι
- Διαφημίσεις όχι μόνο με εύληπτα οπτικά βοηθήματα και συνοπτικές οδηγίες σε έντυπα και καταχωρίσεις σε περιοδικά και πολιτικές εφημερίδες, αλλά και μέσω διαδικτύου και μέσων κοινωνικής δικτύωσης, των οποίων η χρήση συνεχώς αυξάνεται από τους ηλικιωμένους
- Εκπαίδευση προσωπικού για την ευαισθητοποίησή του στην επικοινωνία και εξυπηρέτηση των ηλικιωμένων, ώστε να ικανοποιούνται οι ανάγκες τους για σεβασμό, ευγένεια, φροντίδα και εξατομικευμένη εξυπηρέτηση
- Ανάπτυξη τουρισμού τρίτης ηλικίας σε συνδυασμό με τον ιαματικό τουρισμό για την περαιτέρω ανάπτυξη υδροθεραπευτηρίων (από τις 822 πηγές θερμομεταλλικών πηγών στη χώρα μας, μόνο 48 έχουν λάβει αναγνώριση)
- Έμφαση στους τουρίστες τρίτης ηλικίας όχι μόνο για ολιγοήμερες διακοπές, αλλά και για τους ενδιαφερόμενους για μακροχρόνια διαμονή (παραχείμασης ή παραθερισμού σε ενοικιαζόμενα ή ιδιόκτητα καταλύματα), για την οποία υπάρχει ολοένα αυξανόμενο ενδιαφέρον από τις βορειοευρωπαϊκές χώρες.
Στην αγορά-στόχο μακροχρόνιας διαμονής η χώρα μας θα πρέπει να προβάλλεται ως μια χώρα που διαθέτει εξαιρετικό κλίμα και φυσικό περιβάλλον, μοναδική πολιτισμική κληρονομιά, πάντα φιλική προς τους τουρίστες διάθεση, γλωσσομάθεια των κατοίκων, υψηλό επίπεδο ζωής, μεγάλη αναλογία γιατρών σε σχέση με τον πληθυσμό, ασφάλεια και συγκριτικά με τις βορειοευρωπαϊκές χώρες χαμηλότερο κόστος ζωής, κόστος υπηρεσιών υγείας και τιμές ακινήτων.
Πρέπει να τονισθεί ότι τα κληρονομημένα συγκριτικά πλεονεκτήματα του ελληνικού τουρισμού (φυσικό περιβάλλον και πολιτισμική κληρονομιά) θα πρέπει να ενισχυθούν με στοχευμένες υπηρεσίες υψηλής ποιότητας. Το μονοδιάστατο φθηνό τουριστικό προϊόν για τη μεγάλη μάζα των τουριστών μας "Ήλιος και Θάλασσα", δηλαδή η στρατηγική του μη διαφοροποιημένου Μάρκετινγκ πολλών προηγούμενων δεκαετιών, θα πρέπει σταδιακά να αντικατασταθεί σε μεγάλο ποσοστό του από διαφοροποιημένες στρατηγικές στόχευσης και στρατηγικές τοποθέτησης στην αντίληψη των τουριστών (positioning), ανάλογες με τις ιδιαιτερότητες κάθε τμήματος της αγοράς.
Γενικά δηλαδή η Ελλάδα θα πρέπει να διαφοροποιείται από όλους τους ανταγωνιστές της ως μια χώρα πολύμορφου και ποιοτικού τουριστικού προορισμού με έμφαση (ανάλογα με τις ανάγκες και προτιμήσεις κάθε τμήματος της αγοράς) στην ιστορία, στον πολιτισμό, στη θρησκεία, στο κλίμα, στις παραδόσεις, στις φυσικές ομορφιές, στον ιατρικό, ιαματικό τουρισμό, τουρισμό ευεξίας, τουρισμό τρίτης ηλικίας, κ.λπ.
Μια τέτοια στρατηγική θα πρέπει να αναπτυχθεί από όλους τους επιχειρηματίες (ξενοδοχεία, κρουαζιερόπλοια, ιαματικές πηγές, συγκροτήματα κατοικιών παραθερισμού ή παραχείμασης) και τους φορείς διαμόρφωσης τουριστικής πολιτικής (Υπουργεία, Ε.Ο.Τ., Περιφέρειες, Δήμοι, Κοινότητες), ιδιαίτερα για το απαιτητικό αλλά πολλά υποσχόμενο τμήμα της τουριστικής αγοράς, το "τμήμα των ηλικιωμένων", το οποίο συμβάλλει στην ουσιαστική μείωση της εποχικότητας του Τουρισμού στη χώρα μας και για το οποίο θα πρέπει να διαμορφωθεί ένα διαφορετικό μειγμα Μάρκετινγκ ανάλογο με τις ευαισθησίες, τις ιδιαίτερες ανάγκες και προτιμήσεις τους.
* Ο Δρ Κωνσταντίνος Λυμπερόπουλος είναι τ. Καθηγητής ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΑΙΓΑΙΟΥ
Πηγή: capital.gr